04 Ιουνίου 2012
του Θεόδωρου Παπαδόπουλου*
Εισαγωγή
Στο παρόν, αυστηρά τεχνικού χαρακτήρα, σημείωμα εξετάζεται η χρηματοδότηση της Ελλάδας από τη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Τα υπό εξέταση χαρακτηριστικά συμπεριλαμβάνουν ορισμένες βασικές μεταβλητές του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού προγράμματος, όπως τα επιτοκιακά κόστη, οι λοιπές δαπάνες, η διάρκεια αποπληρωμής καθώς και τα μέχρι σήμερα εκταμιευθέντα ποσά. Τέλος γίνεται μια εκτίμηση για το ύψος των πρωτογενών κρατικών δαπανών, οι οποίες καλύφθησαν από τα ως άνω ποσά.
Ύψος Χρηματοδότησης
Το ύψος της πρώτης δανειακής σύμβασης με τις χώρες της ZτΕ (Μάιος 2010), έφθασε τα €80 δις υπό τη μορφή διακρατικών δανείων με αναλογική συμμετοχή των 16 κρατών – μελών της ΖτΕ.
Το ΔΝΤ, συνεισέφερε με €30 δις, ανεβάζοντας έτσι το ύψος του πρώτου δανειακού «πακέτου» στα €110 δις.
Το Φεβρουάριο του 2012, υπογράφτηκαν τέσσερις συμβάσεις με το EFSF, που σχετίζονταν με τη διαδικασία του PSI:
a) Η πρώτη σύμβαση ύψους €30 δις αφορούσε τη χρηματοδότηση της ανταλλαγής ελληνικών κρατικών ομολόγων βάσει του PSI (καταβολή μετρητών) με ποσό έως και €30 δις. Από αυτά τελικώς εκταμιεύθηκαν τα €29,7 δις.
b) Η δεύτερη σύμβαση ύψους €5,5 δις, αφορούσε τη χρηματοδότηση αποπληρωμής των δεδουλευμένων τόκων ελληνικών κρατικών ομολόγων πριν την ανταλλαγή του PSI. Από αυτά τελικώς εκταμιεύθηκαν τα €4,8 δις.
c) Η τρίτη σύμβαση ύψους €35 δις, είχε με σκοπό να παρασχεθεί στην Ελλάδα η δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την ενδεχόμενη επαναγορά τίτλων της που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο Ευρωσύστημα, με τίτλους του EFSF, κατά την περίοδο όπου η ΕΚΤ δεν θα δεχόταν ως ενέχυρο τα ελληνικά ομόλογα για την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες λόγω του PSI και της συνακόλουθης υποβάθμισης σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα προσωρινό εγγυητικό δάνειο, διάρκειας 1 έτους το οποίο εξόσον γνωρίζουμε δεν χρησιμοποιήθηκε από την Ελλάδα παρότι υπήρχε, τεχνικά, εκταμίευσή του από το EFSF, και συνεπώς η Ελλάδα δεν θα πληρώσει τους σχετικούς τόκους.
d) Την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με ποσό €23 δις.
Τέλος, το Μάρτιο του 2012, υπογράφτηκε και η δεύτερη δανειακή σύμβαση συνολικού ύψους €109,1 δις.
Από αυτά, όμως, μόνο τα €61,7 δις αποτέλεσαν καθαρό νέο δανεισμό, μιας και τα υπόλοιπα €47,7δις αντιστοιχούν:
a) στο μη εκταμιευθέν (έως τότε) «υπόλοιπο» (€24,4 δις) των αρχικών διακρατικών δανείων της πρώτης δανειακής σύμβασης με τις χώρες της Ζτε των €80 δις.
b) Και στη σύμβαση ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών ύψους €23 δις, που υπογράφτηκε λίγες ημέρες νωρίτερα.
Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην ιστοσελίδα του EFSF, τα €109,1 δις θα κατανεμηθούν ως εξής:
1. Τα € 61,1 δις θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση του δεύτερου μνημονιακού προγράμματος
2. Τα €48 δις θα διατεθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Από τη μεριά του, το ΔΝΤ, αποφάσισε στις 15 Μαρτίου του 2012, να δεσμεύσει άλλα €28 δις για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, συμψηφίζοντας τα μη εκταμιευθέντα έως τότε ποσά από το αρχικό δάνειο των €30 δις (~10 δις).
Έτσι η πραγματική συνολική δανειοδότηση της Ελλάδας από το ΔΝΤ μπορεί να φτάσει τα €48 δις έως και το Μάρτιο του 2014.
Βάσει των ανωτέρω, η συνολική πραγματική, επισήμως εγκριθείσα, χρηματοδότηση της χώρας από την τρόικα μπορεί να φτάσει τα €245 δις, περίπου, έως και το τέλος του 2014, εφόσον φυσικά υπάρχει μνημονιακή κυβέρνηση.
* Πηγή: Δελτίο Δημοσίου Χρέους Νο 64 και ιστοσελίδα EFSF
Εκταμιευθέντα Ποσά
Τα ποσά τα οποία είχαν εκταμιευθεί έως και τις 21 Μαίου 2012 βάσει των ως άνω δανειακών πακέτων, φτάνουν σωρευτικά τα €147,6 δις.
Από αυτά τα €88,1 δις κάλυψαν τόκους, χρεολύσια και πρωτογενείς ανάγκες του δημοσίου ενώ τα υπόλοιπα €59,5 δις σχετίζονται με την υλοποίηση του PSI και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Το χρονοδιάγραμμα εκταμίευσής [1] των 147,6 δις, έχει ως εξής (τα ποσά είναι σε Εκατομμύρια €):
* Πηγή: Δελτία Δημοσίου Χρέους 58 – 65, ιστοσελίδα EFSF
Διάρκεια και Κόστος Δανεισμού
Κάθε ένα από τα 4 χρηματοδοτικά «υπο-προγράμματα» της Ελλάδας έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά ως προς τη διάρκεια αποπληρωμής των δανείων αλλά και ως προς το κόστος δανεισμού.
Ας τα δούμε αναλυτικά:
Α) Η πρώτη δανειακή σύμβαση με τις χώρες της ΖτΕ (Μαίος 2010 - € 80 δις)
Κάθε ένα από τα δάνεια της εν λόγω δανειακής σύμβασης έχει περίοδο χάριτος 3 ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών (3+2 έτη).
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση που εκταμιεύθηκε το Μάιο του 2010 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Ιούνιο του 2013 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλεπόταν να γίνει τμηματικά μέχρι τον Μάρτιο του 2015.
Σε ότι αφορά το κόστος δανεισμού, οι τόκοι καταβάλλονταν/νται κάθε τρίμηνο με κυμαινόμενο επιτόκιο ίσο με το Euribor τριών μηνών πλέον περιθωρίου 3% για τα πρώτα τρία έτη και 4% για τα επόμενα.
Κάθε δόση εκταμιευόταν με παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης».
Τον Μάρτιο του 2011, αποφασίστηκε:
- η μείωση του επιτοκίου κατά 1% (από 3% και 4% σε 2% και 3% αντιστοίχως).
- Η επέκταση της περίοδος χάριτος στα 4,5 έτη και η αύξηση της συνολικής διάρκειας του κάθε τμήματος του δανείου στα 10 έτη.
Μέχρι και την εκταμίευση της 6ης δόσης το Δεκέμβριο του 2011[2] , εκκρεμούσε η έγκριση της εν λόγω απόφασης από τα κοινοβούλια των 16 κρατών μελών της ΖτΕ, η οποία όμως θα ισχύσει αναδρομικά για τους τόκους που έχουν ήδη καταβληθεί από τις 16.06.2011 και εντεύθεν .[3]
Β) Το πρώτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ (Μάιος 2010 - €30 δις)
Το πρώτο χρηματοδοτικό υπο-πρόγραμμα του ΔΝΤ έχει περίοδο χάριτος περίπου 3 ¼ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών (3¼+2 έτη).
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση που εκταμιεύθηκε το Μάιο του 2010 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Αύγουστο του 2013 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλεπόταν να γίνει τμηματικά μέχρι τον Μάιο του 2015.
Σε ότι αφορά το κόστος δανεισμού, οι τόκοι καταβάλλονταν/νται κάθε τρίμηνο με κυμαινόμενο επιτόκιο ίσο με το επιτόκιο των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων (SDR), πλέον περιθωρίου 2% για το εκταμιευθέν ποσό δανεισμού που υπερβαίνει το 300% της συμμετοχής ("quota") της Ελλάδας στο ΔΝΤ.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΔΝΤ φτάνει το €1.3 δις, συνεπώς όλες οι εκταμιεύσεις του ΔΝΤ προς την Ελλάδα, πλην ενός τμήματος της πρώτης δόσης, φέρουν επιτόκιο SDR+2%.
Στο βαθμό που το εν λόγω χρηματοδοτικό άνοιγμα (>300% της συμμετοχής μιας χώρας στο ΔΝΤ), υπερβαίνει τα 3 έτη, τότε το επιτόκιo ανεβαίνει στο SDR+3%.
Σημειώνεται πως και η χρηματοδότηση από το ΔΝΤ, υπόκειται σε παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης».
Γ) Η δεύτερη δανειακή σύμβαση με τις χώρες της ΖτΕ (Φεβρουάριος – Μάρτιος 2012 - € 109,1 δις) και οι συμβάσεις που αφορούν το PSI.
Τα ποσά που εκταμιεύθηκαν στην Ελλάδα βάσει των παραπάνω συμβάσεων έχουν περίοδο χάριτος από 15 έως και 30 έτη για την αποπληρωμή του κεφαλαίου.
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση του δεύτερου προγράμματος που εκταμιεύθηκε το Μάρτιο του 2012 ύψους €5,9 δις, έχει περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Μάρτιο του 2032, με εφάπαξ αποπληρωμή του κεφαλαίου.
Το επιτόκιο δανεισμού είναι κυμαινόμενο σε ετήσια βάση προσεγγίζοντας το εκάστοτε κόστος χρηματοδότησης του EFSF.
Σήμερα το κόστος δανεισμού της Ελλάδας από το EFSF βρίσκεται γύρω στο 3%.
Σημειώνεται πως και η χρηματοδότηση από το EFSF, βάσει της δανειακής σύμβασης των €109,1 δις, υπόκειται σε παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης».
Δ) Το δεύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ (Μάρτιος 2012 - €28 δις)
Το δεύτερο χρηματοδοτικό υπο-πρόγραμμα του ΔΝΤ έχει περίοδο χάριτος περίπου 4 ½ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 10 ετών (4 ½ + 5½ έτη).
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση του δεύτερου προγράμματος που εκταμιεύθηκε το Μάρτιο του 2012 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλεπόταν να γίνει τμηματικά μέχρι τον Μάρτιο του 2022.
Το κόστος και οι λοιποί όροι δανεισμού παραμένουν ίδιοι με το πρώτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Οι εσωτερικές ανάγκες του Δημοσίου
Ένα σοβαρό ζήτημα που έχει απασχολήσει την ατζέντα γύρω από την τροϊκανή χρηματοδότηση είναι το κατά πόσον βοηθάει στην κάλυψη των πρωτογενών ελλειμμάτων του Δημοσίου.
Όπως είδαμε μέχρι και το Μάιο του 2012, ο μηχανισμός χρηματοδότησης ΖτΕ – ΔΝΤ είχε εκταμιεύσει ποσό ύψους €88.1 δις για την κάλυψη τόκων, χρεολυσίων και πρωτογενών αναγκών του Δημοσίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης του Προϋπολογισμού του 2012 αλλά και δικούς μας υπολογισμούς το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης κατά ΕΣΛ-95 (αυτό είναι η μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιεί η τρόικα), φτάνει τα € 10,6 δις για την περίοδο Μάιος 2010 – Δεκέμβριος 2011.
Αν υποθέσουμε πως το εν λόγω ποσό μπορεί να προσεγγίζει τα €2,5 δις στο 5μηνο του 2012, τότε συμπεραίνουμε πως το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης κατά τη «μνημονιακή διετία» έφτασε τα €13 δις περίπου.
Επομένως διαπράττουν μέγιστη λαθροχειρία φορείς όπως η Εθνική Τράπεζα που ισχυρίζονται πως η τροϊκανή χρηματοδότηση κάλυψε πρωτογενείς ανάγκες ύψους €20 δις.
Το πραγματικό ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσον το εν λόγω πρωτογενές έλλειμμα μπορούσε να καλυφθεί χωρίς την τροϊκανή χρηματοδότηση. Μια προσεγγιστική απάντηση στο εν λόγω ερώτημα μπορεί να δοθεί αν εξετάσουμε την αύξηση του δανεισμού του δημοσίου σε μορφή εντόκων γραμματίων κατά την περίοδο που μας απασχολεί.
Σύμφωνα λοιπόν με τα Δελτία Δημοσίου Χρέους Νο 60 (Δεκέμβριος 2010) και Νο 65 (Μάρτιος 2012), ο δανεισμός του Δημοσίου υπό τη μορφή εντόκων γραμματίων αυξήθηκε κατά € 4,5 δις περίπου, από το Σεπτέμβρη του 2010 μέχρι και το Μάρτιο του 2012.
Επομένως, το υπόλοιπο πρωτογενές έλλειμμα της τάξης των 9,5 δις που περισσέυει στη διετία Μάιος 2010 – Μάιος 2012, δεν είναι και τόσο μεγάλο και όσο προσπαθούν να μας πείσουν οι υποστηριχτές του μνημονίου...
* Οικονομολόγος, μέλος του Γραφείου Α' Αθήνας της Νεολαίας ΣΥΝ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Υπουργείο Οικονομικών, Δελτία Δημοσίου Χρέους Νο 58 - 65
[2] Υπουργείο Οικονομικών, Δελτίο Δημοσίου Χρέους Νο 64, Δεκέμβριος 2011
[3] Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμού 2012, σελ. 109
του Θεόδωρου Παπαδόπουλου*
Εισαγωγή
Στο παρόν, αυστηρά τεχνικού χαρακτήρα, σημείωμα εξετάζεται η χρηματοδότηση της Ελλάδας από τη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Τα υπό εξέταση χαρακτηριστικά συμπεριλαμβάνουν ορισμένες βασικές μεταβλητές του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού προγράμματος, όπως τα επιτοκιακά κόστη, οι λοιπές δαπάνες, η διάρκεια αποπληρωμής καθώς και τα μέχρι σήμερα εκταμιευθέντα ποσά. Τέλος γίνεται μια εκτίμηση για το ύψος των πρωτογενών κρατικών δαπανών, οι οποίες καλύφθησαν από τα ως άνω ποσά.
Ύψος Χρηματοδότησης
Το ύψος της πρώτης δανειακής σύμβασης με τις χώρες της ZτΕ (Μάιος 2010), έφθασε τα €80 δις υπό τη μορφή διακρατικών δανείων με αναλογική συμμετοχή των 16 κρατών – μελών της ΖτΕ.
Το ΔΝΤ, συνεισέφερε με €30 δις, ανεβάζοντας έτσι το ύψος του πρώτου δανειακού «πακέτου» στα €110 δις.
Το Φεβρουάριο του 2012, υπογράφτηκαν τέσσερις συμβάσεις με το EFSF, που σχετίζονταν με τη διαδικασία του PSI:
a) Η πρώτη σύμβαση ύψους €30 δις αφορούσε τη χρηματοδότηση της ανταλλαγής ελληνικών κρατικών ομολόγων βάσει του PSI (καταβολή μετρητών) με ποσό έως και €30 δις. Από αυτά τελικώς εκταμιεύθηκαν τα €29,7 δις.
b) Η δεύτερη σύμβαση ύψους €5,5 δις, αφορούσε τη χρηματοδότηση αποπληρωμής των δεδουλευμένων τόκων ελληνικών κρατικών ομολόγων πριν την ανταλλαγή του PSI. Από αυτά τελικώς εκταμιεύθηκαν τα €4,8 δις.
c) Η τρίτη σύμβαση ύψους €35 δις, είχε με σκοπό να παρασχεθεί στην Ελλάδα η δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την ενδεχόμενη επαναγορά τίτλων της που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο Ευρωσύστημα, με τίτλους του EFSF, κατά την περίοδο όπου η ΕΚΤ δεν θα δεχόταν ως ενέχυρο τα ελληνικά ομόλογα για την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες λόγω του PSI και της συνακόλουθης υποβάθμισης σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα προσωρινό εγγυητικό δάνειο, διάρκειας 1 έτους το οποίο εξόσον γνωρίζουμε δεν χρησιμοποιήθηκε από την Ελλάδα παρότι υπήρχε, τεχνικά, εκταμίευσή του από το EFSF, και συνεπώς η Ελλάδα δεν θα πληρώσει τους σχετικούς τόκους.
d) Την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με ποσό €23 δις.
Τέλος, το Μάρτιο του 2012, υπογράφτηκε και η δεύτερη δανειακή σύμβαση συνολικού ύψους €109,1 δις.
Από αυτά, όμως, μόνο τα €61,7 δις αποτέλεσαν καθαρό νέο δανεισμό, μιας και τα υπόλοιπα €47,7δις αντιστοιχούν:
a) στο μη εκταμιευθέν (έως τότε) «υπόλοιπο» (€24,4 δις) των αρχικών διακρατικών δανείων της πρώτης δανειακής σύμβασης με τις χώρες της Ζτε των €80 δις.
b) Και στη σύμβαση ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών ύψους €23 δις, που υπογράφτηκε λίγες ημέρες νωρίτερα.
Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην ιστοσελίδα του EFSF, τα €109,1 δις θα κατανεμηθούν ως εξής:
1. Τα € 61,1 δις θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση του δεύτερου μνημονιακού προγράμματος
2. Τα €48 δις θα διατεθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Από τη μεριά του, το ΔΝΤ, αποφάσισε στις 15 Μαρτίου του 2012, να δεσμεύσει άλλα €28 δις για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, συμψηφίζοντας τα μη εκταμιευθέντα έως τότε ποσά από το αρχικό δάνειο των €30 δις (~10 δις).
Έτσι η πραγματική συνολική δανειοδότηση της Ελλάδας από το ΔΝΤ μπορεί να φτάσει τα €48 δις έως και το Μάρτιο του 2014.
Βάσει των ανωτέρω, η συνολική πραγματική, επισήμως εγκριθείσα, χρηματοδότηση της χώρας από την τρόικα μπορεί να φτάσει τα €245 δις, περίπου, έως και το τέλος του 2014, εφόσον φυσικά υπάρχει μνημονιακή κυβέρνηση.
Εκταμιευθέντα Ποσά
Τα ποσά τα οποία είχαν εκταμιευθεί έως και τις 21 Μαίου 2012 βάσει των ως άνω δανειακών πακέτων, φτάνουν σωρευτικά τα €147,6 δις.
Από αυτά τα €88,1 δις κάλυψαν τόκους, χρεολύσια και πρωτογενείς ανάγκες του δημοσίου ενώ τα υπόλοιπα €59,5 δις σχετίζονται με την υλοποίηση του PSI και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Το χρονοδιάγραμμα εκταμίευσής [1] των 147,6 δις, έχει ως εξής (τα ποσά είναι σε Εκατομμύρια €):
Διάρκεια και Κόστος Δανεισμού
Κάθε ένα από τα 4 χρηματοδοτικά «υπο-προγράμματα» της Ελλάδας έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά ως προς τη διάρκεια αποπληρωμής των δανείων αλλά και ως προς το κόστος δανεισμού.
Ας τα δούμε αναλυτικά:
Α) Η πρώτη δανειακή σύμβαση με τις χώρες της ΖτΕ (Μαίος 2010 - € 80 δις)
Κάθε ένα από τα δάνεια της εν λόγω δανειακής σύμβασης έχει περίοδο χάριτος 3 ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών (3+2 έτη).
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση που εκταμιεύθηκε το Μάιο του 2010 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Ιούνιο του 2013 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλεπόταν να γίνει τμηματικά μέχρι τον Μάρτιο του 2015.
Σε ότι αφορά το κόστος δανεισμού, οι τόκοι καταβάλλονταν/νται κάθε τρίμηνο με κυμαινόμενο επιτόκιο ίσο με το Euribor τριών μηνών πλέον περιθωρίου 3% για τα πρώτα τρία έτη και 4% για τα επόμενα.
Κάθε δόση εκταμιευόταν με παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης».
Τον Μάρτιο του 2011, αποφασίστηκε:
- η μείωση του επιτοκίου κατά 1% (από 3% και 4% σε 2% και 3% αντιστοίχως).
- Η επέκταση της περίοδος χάριτος στα 4,5 έτη και η αύξηση της συνολικής διάρκειας του κάθε τμήματος του δανείου στα 10 έτη.
Μέχρι και την εκταμίευση της 6ης δόσης το Δεκέμβριο του 2011[2] , εκκρεμούσε η έγκριση της εν λόγω απόφασης από τα κοινοβούλια των 16 κρατών μελών της ΖτΕ, η οποία όμως θα ισχύσει αναδρομικά για τους τόκους που έχουν ήδη καταβληθεί από τις 16.06.2011 και εντεύθεν .[3]
Β) Το πρώτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ (Μάιος 2010 - €30 δις)
Το πρώτο χρηματοδοτικό υπο-πρόγραμμα του ΔΝΤ έχει περίοδο χάριτος περίπου 3 ¼ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών (3¼+2 έτη).
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση που εκταμιεύθηκε το Μάιο του 2010 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Αύγουστο του 2013 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλεπόταν να γίνει τμηματικά μέχρι τον Μάιο του 2015.
Σε ότι αφορά το κόστος δανεισμού, οι τόκοι καταβάλλονταν/νται κάθε τρίμηνο με κυμαινόμενο επιτόκιο ίσο με το επιτόκιο των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων (SDR), πλέον περιθωρίου 2% για το εκταμιευθέν ποσό δανεισμού που υπερβαίνει το 300% της συμμετοχής ("quota") της Ελλάδας στο ΔΝΤ.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΔΝΤ φτάνει το €1.3 δις, συνεπώς όλες οι εκταμιεύσεις του ΔΝΤ προς την Ελλάδα, πλην ενός τμήματος της πρώτης δόσης, φέρουν επιτόκιο SDR+2%.
Στο βαθμό που το εν λόγω χρηματοδοτικό άνοιγμα (>300% της συμμετοχής μιας χώρας στο ΔΝΤ), υπερβαίνει τα 3 έτη, τότε το επιτόκιo ανεβαίνει στο SDR+3%.
Σημειώνεται πως και η χρηματοδότηση από το ΔΝΤ, υπόκειται σε παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης».
Γ) Η δεύτερη δανειακή σύμβαση με τις χώρες της ΖτΕ (Φεβρουάριος – Μάρτιος 2012 - € 109,1 δις) και οι συμβάσεις που αφορούν το PSI.
Τα ποσά που εκταμιεύθηκαν στην Ελλάδα βάσει των παραπάνω συμβάσεων έχουν περίοδο χάριτος από 15 έως και 30 έτη για την αποπληρωμή του κεφαλαίου.
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση του δεύτερου προγράμματος που εκταμιεύθηκε το Μάρτιο του 2012 ύψους €5,9 δις, έχει περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Μάρτιο του 2032, με εφάπαξ αποπληρωμή του κεφαλαίου.
Το επιτόκιο δανεισμού είναι κυμαινόμενο σε ετήσια βάση προσεγγίζοντας το εκάστοτε κόστος χρηματοδότησης του EFSF.
Σήμερα το κόστος δανεισμού της Ελλάδας από το EFSF βρίσκεται γύρω στο 3%.
Σημειώνεται πως και η χρηματοδότηση από το EFSF, βάσει της δανειακής σύμβασης των €109,1 δις, υπόκειται σε παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης».
Δ) Το δεύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ (Μάρτιος 2012 - €28 δις)
Το δεύτερο χρηματοδοτικό υπο-πρόγραμμα του ΔΝΤ έχει περίοδο χάριτος περίπου 4 ½ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 10 ετών (4 ½ + 5½ έτη).
Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση του δεύτερου προγράμματος που εκταμιεύθηκε το Μάρτιο του 2012 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλεπόταν να γίνει τμηματικά μέχρι τον Μάρτιο του 2022.
Το κόστος και οι λοιποί όροι δανεισμού παραμένουν ίδιοι με το πρώτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Οι εσωτερικές ανάγκες του Δημοσίου
Ένα σοβαρό ζήτημα που έχει απασχολήσει την ατζέντα γύρω από την τροϊκανή χρηματοδότηση είναι το κατά πόσον βοηθάει στην κάλυψη των πρωτογενών ελλειμμάτων του Δημοσίου.
Όπως είδαμε μέχρι και το Μάιο του 2012, ο μηχανισμός χρηματοδότησης ΖτΕ – ΔΝΤ είχε εκταμιεύσει ποσό ύψους €88.1 δις για την κάλυψη τόκων, χρεολυσίων και πρωτογενών αναγκών του Δημοσίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης του Προϋπολογισμού του 2012 αλλά και δικούς μας υπολογισμούς το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης κατά ΕΣΛ-95 (αυτό είναι η μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιεί η τρόικα), φτάνει τα € 10,6 δις για την περίοδο Μάιος 2010 – Δεκέμβριος 2011.
Αν υποθέσουμε πως το εν λόγω ποσό μπορεί να προσεγγίζει τα €2,5 δις στο 5μηνο του 2012, τότε συμπεραίνουμε πως το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης κατά τη «μνημονιακή διετία» έφτασε τα €13 δις περίπου.
Επομένως διαπράττουν μέγιστη λαθροχειρία φορείς όπως η Εθνική Τράπεζα που ισχυρίζονται πως η τροϊκανή χρηματοδότηση κάλυψε πρωτογενείς ανάγκες ύψους €20 δις.
Το πραγματικό ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσον το εν λόγω πρωτογενές έλλειμμα μπορούσε να καλυφθεί χωρίς την τροϊκανή χρηματοδότηση. Μια προσεγγιστική απάντηση στο εν λόγω ερώτημα μπορεί να δοθεί αν εξετάσουμε την αύξηση του δανεισμού του δημοσίου σε μορφή εντόκων γραμματίων κατά την περίοδο που μας απασχολεί.
Σύμφωνα λοιπόν με τα Δελτία Δημοσίου Χρέους Νο 60 (Δεκέμβριος 2010) και Νο 65 (Μάρτιος 2012), ο δανεισμός του Δημοσίου υπό τη μορφή εντόκων γραμματίων αυξήθηκε κατά € 4,5 δις περίπου, από το Σεπτέμβρη του 2010 μέχρι και το Μάρτιο του 2012.
Επομένως, το υπόλοιπο πρωτογενές έλλειμμα της τάξης των 9,5 δις που περισσέυει στη διετία Μάιος 2010 – Μάιος 2012, δεν είναι και τόσο μεγάλο και όσο προσπαθούν να μας πείσουν οι υποστηριχτές του μνημονίου...
* Οικονομολόγος, μέλος του Γραφείου Α' Αθήνας της Νεολαίας ΣΥΝ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Υπουργείο Οικονομικών, Δελτία Δημοσίου Χρέους Νο 58 - 65
[2] Υπουργείο Οικονομικών, Δελτίο Δημοσίου Χρέους Νο 64, Δεκέμβριος 2011
[3] Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμού 2012, σελ. 109
EFSF PSI ΔΝΤ
iskra.gr
